دعوای جلب ثالث چیست؟

دعوای جلب ثالث

دعوای جلب ثالث به‌عنوان یک وسیله حقوقی مهم در حل اختلافات پیچیده بین طرفین دعوا برخوردار از اهمیت ویژه‌ای است.

این ابزار قانونی به طرفین امکان می‌دهد تا در صورت نیاز به حضور یک شخص ثالث، با اختصاص یک فرد بی‌طرف و متخصص، به روشن‌شدن جوانب مختلف پرونده بپردازند.

ماهیت و اهمیت این فرآیند به‌گونه‌ای است که قانونگذار برای رفع این نوع مشکلات، این راه‌حل حقوقی را ایجاد کرده است.

تا پایان جلسه اول دادرسی، طرفین دعوا مهلت دارند تا جهات و دلایل جلب ثالث را به دادگاه اعلام نمایند. این اقدام مهم، دسترسی دقیق دادگاه به اطلاعات لازم را تا پایان جلسه اول فراهم می‌آورد و امکان تداوم روند دادرسی با حضور شخص ثالث فراهم می‌شود.

پس از این مرحله، طرفین ملزم به تقدیم دادخواست جلب ثالث هستند که ظرف مدت حداکثر سه روز به دادگاه تقدیم گردد. این مدت زمان کوتاه اجازه می‌دهد تا روند دادرسی با سرعت و به بهترین شکل ممکن پیش‌برود.

گاهی‌اوقات، شرایط پرونده قضایی به‌طور غیرمنتظره پیچیده می‌شود و اختلافات با افرادی به جز طرفین دعوا نیاز به بررسی دارد. در چنین شرایطی، قانون با ارائه راه‌حل جلب ثالث، امکان حل و فصل این اختلافات را ایجاد کرده و به طرفین این امکان را می‌دهد که با استفاده از دیدگاه یک شخص بی‌طرف و متخصص، به نتیجه بهتری دست یابند.

این ابزار حقوقی به طرفین اجازه می‌دهد تا با حضور یک شخص بی‌طرف، اختلافات خود را به نحوی حل کنند که تصمیم گیری به‌صورت دقیق‌تر و عادلانه‌تر انجام گیرد.

دعوای ورود ثالث و جلب ثالث چیست؟

دعوای ورود ثالث و جلب ثالث اصطلاحات حقوقی در حوزه دعاوی حقوقی هستند.

این دو مفهوم به شرایطی اشاره دارند که شخصی که در ابتدا به دعوا مطرح نشده است، به عنوان طرفی در دعوا وارد می‌شود. البته، این مفاهیم در نظام حقوق مختلف ممکن است با جزئیات متفاوتی به کار روند.

ورود ثالث (Intervention of Third Party)

ورود ثالث به معنای وارد شدن یک شخص به دعوا به صورت ارادی و با موافقت خود به عنوان یکی از طرف‌ها است.

مثلاً در یک دعوای میان دو نفر، شخص سوم تصمیم می‌گیرد که موضوع به ویژه به او نیز مربوط است و از این رو به دعوا می‌پیوندد.

جلب ثالث (Joinder of Third Party)

جلب ثالث به معنای فراخوانی یا وارد کردن شخص ثالث به دعوا توسط یکی از طرف‌ها (خواهان یا خوانده) است، بدون این که شخص ثالث اراده ورود به دعوا داشته باشد.

اگر دیگران با اطلاعاتی مطلع شوند که دعوای جاری بر ضد حقوق یا منافع آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارد، می‌توانند شخص ثالث را به دعوا فراخوانند تا حقوق و منافع خود را در دعوا دفاع کنند.

در هر دو حالت، حضور شخص ثالث به نوعی تغییراتی را در دعوا ایجاد می‌کند و ممکن است تأثیر مهمی بر نتیجه نهایی داشته باشد.

اهداف جلب ثالث

جلب ثالث یک روند حقوقی مهم در دادرسی است که برخی مواقع به دلیل نیاز به حل و فصل اختلافات یا تضمین اعتبار قضاوت در یک پرونده پیچیده، اجرا می‌شود.

این اقدام قانونی به طرفین دعوا امکان می‌دهد تا یک شخص ثالث را به جریان دادرسی جلب کنند.

ممکن است به شرح زیر باشد:

اعتراض به رای

در صورتی که طرفین دعوا احساس کنند شخص ثالث ممکن است پس از صدور رای، اعتراض کند و به نفع یکی از طرفین تصمیم گیری کند، می‌توانند جلب ثالث را درخواست کنند. این امر باعث افزایش اعتماد به عدالت و تضمین اعتبار قضاوت می‌شود.

اعتبار امر قضاوت

جلب ثالث می‌تواند اطمینان حاصل کند که اعتبار امر قضاوت حفظ می‌شود؛ زیرا شخص ثالث پس از جلب نمی‌تواند همان دعوا را در دادگاه دوباره مطرح کند.

توضیحات از طرف خوانده

در برخی موارد، خوانده (شخص متهم) ممکن است شخص ثالث را جلب کند تا توضیحات بیشتری از او در مورد ادعاهای خواهان (شاکی) بگیرد و مسائلی را که ممکن است به خوانده منتقل شده باشد، بررسی کند.

انواع جلب ثالث

جلب ثالث اصلی

• این نوع جلب ثالث از طرف خواهان دعوای اصلی و اولیه صورت می‌گیرد تا مجلوب را همانند خواننده دعوای اصلی محکوم نماید.
• علت محکومیت ثالث می‌تواند به علت خواسته دعوای اصلی یا موضوع دیگر باشد. با این حال، در هر صورت باید منشا هر دو یکی باشد و با هم ارتباط داشته باشند.
• خوانده نیز می‌تواند از جلب ثالث اصلی استفاده کند و او را در برابر خواهان اصلی به جای خود محکوم کند یا او را در محکومیت خود شریک کند.

جلب ثالث تقویتی

• جلب ثالث می‌تواند کمکی یا تقویتی باشد؛ ثالث جلب می‌شود تا با محکومیت وی در دعوای جلب ثالث، امکان برنده شدن جالب یعنی شخصی که او را جلب کرده است، بالا برود.
• دعوای جلب ثالث تقویتی هم مانند جلب ثالث اصلی باید با دعوای اصلی هم منشا باشد؛ یعنی دلیل بوجود آمدن این دعوا با دعوای اصلی یکی باشد و با هم ارتباط داشته باشند.

جلب ثالث در آیین دادرسی مدنی

در قانون آیین دادرسی مدنی ایران، جلب ثالث به‌صورت واضح تعریف شده است و در ماده ۱۳۵ این قانون به جزئیات آن پرداخته شده است. طبق این ماده:

هر یک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند، می‌تواند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب او را بنماید، چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدیدنظر.

این ماده نه‌تنها اصلی‌ترین تعریف جلب ثالث را ارائه می‌دهد بلکه شرایط لازم برای این اقدام حقوقی نیز را مشخص می‌کند. طرفین دعوا می‌توانند تا پایان جلسه اول دادرسی به دلایل مختلفی از جلب ثالث استفاده کنند، مانند بیم از اعتراض ثالث پس از صدور رای و یا نیاز به توضیحات بیشتر از سوی شخص ثالث.

به این ترتیب، تعریف و شرایط جلب ثالث در قانون آیین دادرسی مدنی ایران مشخص و واضح بوده و این ابزار حقوقی به طرفین دعوا امکان می‌دهد تا در مراحل مختلف دادرسی از این اقدام بهینه‌سازی شده برای تضمین اعتبار و اصول عدالت استفاده نمایند.

مهلت و هزینه دادرسی جلب ثالث

مهلت دادرسی جلب ثالث

• طرفین دعوا تا پایان جلسه اول دادرسی مهلت دارند جهات و دلایل جلب ثالث را به دادگاه اعلام کرده و پس از آن تا حداکثر سه روز، دادخواست جلب ثالث را تقدیم دادگاه می‌کنند.
•  این مهلت‌ها برای اطمینان از سرعت و کارآیی دادرسی تعیین شده است.

هزینه دادرسی جلب ثالث

• هزینه دادرسی جلب ثالث بستگی به موارد مختلف دارد؛ از جمله نحوه پیگیری دعوا، وکالت، تدوین دادخواست، و سایر مسائل حقوقی.
• هزینه‌ها می‌تواند شامل هزینه وکالت، هزینه تهیه اسناد و ادله، و هزینه‌های دیگر مرتبط با اقامه دعوا باشد.
• هزینه دادرسی معمولاً به عهده طرف ایجاد کننده دعوا است، اما ممکن است در صورت محکومیت یکی از طرفین، هزینه دادرسی به عهده آن طرف باشد.

شرایط عمومی اقامه دعوای جلب ثالث

اهلیت ثالث

ثالث باید اهلیت داشته باشد، یعنی نباید مجنون یا کودک باشد و در صورت دعوای مالی، باید قابلیت تصمیم‌گیری در امور اقتصادی را داشته باشد.

مشروعیت دعوا

دعوایی که طرح می‌شود باید مشروع و قانونی باشد و قبلاً در دادگاه مطرح نشده باشد.

ارتباط با دعوای اصلی

دعوای جلب ثالث باید ارتباط مشخص و منطقی با دعوای اصلی داشته باشد؛ به عبارت دیگر، منشاهای هر دو دعوا باید یکی باشد و با هم ارتباط داشته باشند.

نفع شخصی جالب

شخصی که ثالث را جلب می‌کند باید نفع شخصی و قابل محاسبه از این اقدام داشته باشد و خود را مستحق حق مطالبه کند.

استفاده از دادخواست استاندارد

دعوا با ارائه دادخواستی که بر اساس نمونه دادخواست جلب ثالث یا توسط وکیل تنظیم شده، به دادگاه آغاز می‌شود. این دادخواست باید تمام شرایط مربوط به دادخواست را داشته باشد.

شرایط خاص اقامه دعوای جلب ثالث

ارتباط منشا

• دعوای جلب ثالث باید با دعوای اصلی ارتباط مشخص و منطقی داشته باشد. به عبارت دیگر، منشاهای هر دو دعوا باید یکی باشد و با هم ارتباط داشته باشند.
• بر اساس ماده ۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر دعوای اصلی مرتبط یا دارای یک منشا باشد، دادگاه جلب ثالث را در جایی که دعوای اصلی در آنجا اقامه شده است، مجاز می‌داند.

تعلق به یک حوزه قضایی

دعوای جلب ثالث باید در حوزه قضایی مطرح شود که به آن صلاحیت محلی دادگاه می‌گویند. این مطلب نشان می‌دهد که جلب ثالث به دعوای اصلی مرتبط است و در همان دادگاهی که دعوای اصلی در جریان است، به دعوای جلب ثالث نیز رسیدگی می‌شود.

جلب توسط هر طرف دعوا

جلب ثالث می‌تواند توسط هر یک از طرفین دعوا، یعنی خواهان یا خوانده، انجام شود. این امکان وجود دارد که هر کدام از طرفین نیاز به حضور ثالث داشته باشد و این درخواست می‌تواند به شکل جلب ثالث یا اعتراض به جلب ثالث انجام شود.

دعوای اصلی در جریان

• جلب ثالث می‌تواند صورت بگیرد تنها در صورتی که دعوای اصلی در جریان رسیدگی باشد. این نشان می‌دهد که جلب ثالث فقط زمانی امکان‌پذیر است که دعوا هنوز به اتمام نرسیده باشد و در حال رسیدگی باشد.
• مهلت جلب ثالث نیز باید در حد مشخص شده و در زمانی که دعوای اصلی در جریان است، رعایت شود.

مشروعیت دعوا

همچنین، دعوای جلب ثالث باید مشروع و قانونی باشد و قبلاً در دادگاه مطرح نشده باشد.

مهلت اقامه دعوای جلب ثالث چقدر است؟

در صورتی که یک فرد تصمیم به جلب ثالث در یک دعوا گرفته است، می‌بایست تا پایان جلسه اول دادرسی دلایل و مواردی که نیاز به حضور ثالث را الزامی می‌سازند را به دادگاه اطلاع دهد. پس از آن، تا حداکثر ظرف سه روز، وی فرصت دارد که دادخواست جلب ثالث را تهیه و به دادگاه ارائه نماید. این مهلت تا جلسه اول دادرسی اعمال می‌شود و هر اقدامی پس از این جلسه به عنوان جلسه دادرسی محسوب نخواهد شد.

هزینه اقامه دعوای جلب ثالث چقدر است؟

باید توجه داشت که هزینه دادرسی جلب ثالث در هر مرحله از دادرسی، از جمله مراحل بدوی و تجدید نظر، معادل هزینه دعوای اصلی محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر، هرچه ارزش خواسته در دعوای اصلی بیشتر باشد، هزینه دادرسی جلب ثالث نیز بیشتر خواهد بود.

به عنوان مثال، در مرحله بدوی، برای دعاوی مالی تا دویست میلیون ریال، هزینه دادرسی دو نیم درصد ارزش خواسته و برای مازاد بیش از دویست میلیون ریال، سه و نیم درصد از ارزش موضوع خواسته محاسبه می‌شود.

درصد هزینه در مراحل مختلف

در مرحله بدوی، هزینه دادرسی جلب ثالث برابر با دو نیم درصد ارزش خواسته تا دویست میلیون ریال و سه و نیم درصد از مازاد بیش از دویست میلیون ریال محاسبه می‌شود. در صورتی که دعوای اصلی ارزش بیشتری داشته باشد، هزینه دادرسی نیز به طور متناسب افزایش می‌یابد.

تسویه هزینه

در پایان هر مرحله از دادرسی، طرفین ملزم به پرداخت هزینه‌های مربوط به آن مرحله می‌شوند. این هزینه شامل هزینه دادرسی جلب ثالث و هزینه‌های دیگر ممکن است. پس از صدور حکم نهایی، افراد ملزم به پرداخت هزینه تمامی مراحل دادرسی خواهند بود.

جلب ثالث در مرحله تجدیدنظرخواهی

جلب ثالث حتی در مرحله تجدید نظر نیز امکان‌پذیر است. با توجه به اینکه ممکن است در مرحله تجدید نظر جلسه‌ای برگزار نشود، توصیه می‌شود دادخواست جلب ثالث همراه با دادخواست تجدید نظر تقدیم دادگاه گردد.

این اقدام جلب کننده را از مواجهه با مسائل عملی ممکنه در طی این مرحله جلب نگه می‌دارد.

مهلت اقامه دعوای جلب ثالث در مرحله تجدیدنظرخواهی

مهلت ارائه دلیل جلب ثالث در مرحله تجدید نظر، مشابه مراحل اولیه و بدوی است و تا پایان جلسه اول دادرسی امکان‌پذیر است.

دادخواست جلب ثالث نیز باید حداکثر ظرف سه روز پس از ارائه دلیل تقدیم دادگاه شود. در صورت رد دادخواست جلب ثالث در مرحله بدوی، این موضوع مانعی برای جلب در مرحله تجدید نظر ایجاد نمی‌کند. همچنین، هزینه دادرسی جلب ثالث در مرحله تجدید نظر با دعوای اصلی هم‌ارز است.

جلب ثالث در شورای حل اختلاف

به علت طولانی بودن و هزینه‌های بالای دادرسی، شورای حل اختلاف به عنوان یک مرجع فوری و کارآمد برای حل اختلافات به وجود آمده است.

این مجلس توانایی رسیدگی به اختلافات و شکایات افراد را دارد، به‌خصوص در مواردی همچون دعاوی مالی که مبلغ آن کمتر از دویست میلیون ریال باشد، دعاوی تخلیه مستاجر، صدور گواهی انحصار وراثت و سایر موارد مشابه.

در شورای حل اختلاف، امکان جلب ثالث نیز وجود دارد.

ماده ۲۲ آیین‌نامه اجرایی قانون شورای حل اختلاف

ماده ۲۲ آیین‌نامه اجرایی قانون شورای حل اختلاف تعیین کرده است که دعوی طاری به دعاوی گفته می‌شود که از امور اتفاقی برخاسته و در جریان رسیدگی، توسط یکی از اطراف یا شخص ثالث با فرض وحدت منشا و موضوع و ارتباط کامل با دعوی اصلی مطرح و توأمان مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.

این ماده شامل مواردی مانند ورود یک شخص ثالث، جلب شخص ثالث و دعوی متقابل می‌شود.

به این ترتیب، رسیدگی به درخواست‌هایی که به صورت شفاهی مطرح و در صورت مجلس درج می‌گردد، منوط به پرداخت هزینه دادرسی طبق مقررات می‌شود. این سیاق نشان از اهمیت و امکانات شورای حل اختلاف برای سریع و کارآمد حل اختلافات به نفع طرفین دارد.

جلب ثالث در دیوان عالی کشور

در زمینه جرایمی که مجازات‌های سنگینی را به همراه دارند، دیوان عالی کشور به عنوان یک نهاد متخصص در بهبود عدالت و نظارت بر اجرای قوانین در دادگاه‌ها، تشکیل شده است. وظایف این دیوان شامل رسیدگی به فرجام‌های دعاوی و اعتراضات به آرای دادگاه‌های تجدید نظر می‌شود و همچنین مسئولیت صدور آراء جهت وحدت رویه نیز به عهده دارد.

در حالی‌که دیوان عالی کشور در اجرای قوانین و رعایت تشریفات دادگاه‌ها نقش فعالی دارد، اما این نهاد محدودیت‌هایی در مرور جریانات پرونده و بررسی ادله ارائه شده توسط طرفین دعاوا دارد. به همین دلیل، فرآیند جلب ثالث در دیوان عالی کشور امکان‌پذیر نمی‌باشد. دیوان عالی کشور تنها به بررسی مسائل اجرایی و رعایت تشریفات در دادگاه‌ها می‌پردازد و از این رو، این اختیار برای جلب ثالث در این مرجع امکان‌پذیر نمی‌شود.

در راستای اهداف دیوان عالی کشور که به تقویت عدالت و تصحیح فرآیند دیوانی اختصاص دارد، این نهاد متناسب با نیازهای حقوقی جامعه و با توجه به نوآوری‌های حقوقی، برخی تصمیمات و آراء جهت تدوین وحدت رویه صادر می‌کند. این موارد تا حد زیادی به تضمین اصول عدالت در دیوان‌ها کمک می‌کنند.

با این حال، در دیوان عدالت اداری، ماده ۵۴ قانون مربوط به این دیوان امکان جلب ثالث را فراهم کرده و طرفین دعاوی، یعنی خواهان و خوانده، قادر به جلب ثالث هستند. مهلت درخواست جلب ثالث برای خواهان سی روز پس از تقدیم دادخواست اولیه است. همچنین، خوانده نیز باید همراه با لایحه دفاعی به صورت دادخواست ثالث را جلب کند و هزینه آن برابر با هزینه دعوا در دیوان عدالت اداری می‌باشد.

جلب ثالث در دیوان عدالت اداری

در دیگر حوزه‌ها نیز مانند دیوان عدالت اداری، مسئله جلب ثالث امکان‌پذیر است. ماده ۵۴ قانون دیوان عدالت اداری تعیین کرده است که هر یک از طرفین دعوا، یعنی خواهان و خوانده، می‌توانند در صورت لزوم جلب شخص حقیقی یا حقوقی دیگری را به دادرسی لازم بدانند.

طرف شکایت حداکثر ظرف سی روز پس از ثبت دادخواست اصلی، تقاضای جلب ثالث خود را به دادگاه اعلام کرده و اقدام به ارائه دادخواست مربوط به جلب ثالث نماید.

از سوی دیگر، طرف دیگر نیز همراه با لایحه دفاعی، به صورت دادخواست جلب ثالث خویش را ارائه نموده و هزینه آن نیز برابر با هزینه دعوا در دیوان عدالت اداری است.

مهلت درخواست جلب ثالث در دیوان عدالت اداری

از نظر مقررات، مهلت درخواست جلب ثالث در دیوان عدالت اداری برای خواهان سی روز بعد از تقدیم دادخواست اصلی می‌باشد. این مدت به خواهان اجازه می‌دهد تا پس از ثبت دادخواست اصلی، تقاضای جلب ثالث خود را با دقت و با توجه به جزئیات موضوع به دادگاه اعلام نمایند. از سوی دیگر، خوانده نیز ملزم به ارائه دادخواست جلب ثالث خود به همراه لایحه دفاعی می‌باشد.

هزینه رسیدگی به دادخواست جلب ثالث در دیوان عدالت اداری

هزینه مرتبط با رسیدگی به دادخواست جلب ثالث در دیوان عدالت اداری، بر اساس مقررات مالیاتی تعیین می‌شود و با هزینه دعوا در همان دیوان تطابق دارد. این اقدامات نشان‌دهنده پوشش حقوقی فراهم شده برای افراد در حال حاضر در دیوان عدالت اداری و اهمیت توجه به جزئیات و زمانبندی صحیح در این روند حقوقی می‌باشد.

به عنوان یک پیشنهاد، طرفین در دعاوی مرتبط با دیوان عدالت اداری باید به دقت مقررات و زمانبندی‌ها را پیگیری نموده و در صورت لزوم، از حق جلب ثالث به منظور تضمین رفع اشکالات و تسریع در فرآیند دادرسی استفاده نمایند.

مشاوره حقوقی دعوای جلب ثالث

اگر دلایلی برای جلب ثالث در دعوایی دارید، نیاز به مشاوره حقوقی دارید. وکیل  با تخصص در زمینه جلب ثالث می‌تواند شما را راهنمایی کند و به شما کمک کند تا به بهترین شکل ممکن از حقوق خود استفاده کنید. او می‌تواند شما را در ارائه مدارک، تهیه دادخواست جلب ثالث، و پیگیری موضوع در دادگاه راهنمایی کند.

یک جلسه مشاوره حقوقی با وکیل به شما این امکان را می‌دهد تا دقیقترین جزئیات مرتبط با پرونده خود را به وکیل بیان کنید و از او بخواهید تا توضیحات لازم را در مورد فرآیند قانونی و انتظارات ممکن برای پرونده شما ارائه دهد.

به عنوان مثال، ممکن است نیاز باشد تا وکیل بررسی کند که آیا ارتباط مناسبی بین دعوای اصلی و دعوای جلب ثالث وجود دارد و آیا شرایط لازم برای اقامه دعوای جلب ثالث فراهم شده است. همچنین، مسائل مالی و زمانی مرتبط با این فرآیند را با دقت بررسی خواهد کرد.

در کل، مشاوره با وکیل به شما این اطمینان را می‌دهد که در حقوق خود محافظت می‌شوید و بهترین استراتژی را برای پرونده خود اتخاذ می‌کنید.